Het leiderschap in de VS is een nieuwe fase ingegaan. Toen we op 9 november wakker werden en hoorden dat Donald Trump tot nieuwe president was gekozen waren velen met stomheid geslagen. We vroegen ons af waarom de Amerikanen massaal hebben gekozen voor Trump als hun nieuwe leider. Een man die zich op niet mis te verstane wijze tijdens de verkiezingsperiode heeft gemanifesteerd als een racist, een sexist en een onbeschofte hark. Die als zakenman veel geld heeft verdiend, echter niet zelden over de ruggen van anderen. Geen openheid van zaken geeft over zijn belastingafdrachten omdat hij belastingbetaling stelselmatig heeft ontweken (of ontdoken). Die studenten aan de Trump University het geld uit de zakken klopt terwijl zijn University een lege huls blijkt te zijn. Ondanks zijn vrouwonvriendelijke en sexistische gedrag stemden maar liefst twee van de drie laagopgeleide vrouwen in de VS op Trump! Ondanks zijn gedrag, dat indruist tegen alles wat met leiderschap te maken heeft, heeft Amerika gekozen voor Donald Trump als de nieuwe president van de VS en de wereld houdt zijn adem in.
En wij bij Mission Command maar roepen dat moderne leiders moeten beschikken over empathie. Dat ze eerlijk en betrouwbaar moeten zijn. Dat “verbinden”, “willen dienen” en “het eigen belang ondergeschikt maken aan het teambelang” eigenschappen zijn die bij een moderne leider horen. Dat integriteit (zie Globe leadership onderzoek) wereldwijd als een van de belangrijkste leiderschapskwaliteiten wordt gezien. Betekent dit nu dat we deze leiderschapskwaliteiten maar meteen de prullenbak in moeten gooien? Wij denken van niet. Er is echter meer nodig om ervoor te zorgen dat mensen je ook daadwerkelijk volgen. Bij deze onze analyse waar we ook als leidinggevenden binnen het bedrijfsleven van kunnen leren.
Waarom volgen mensen een leider?
Daarvoor moeten we een paar jaar terug in de geschiedenis (evolutionaire leiderschapstheorie van Max Wildschut). We lopen als mens al zo’n 200.000 jaar rechtop. De “moderne mens”, de homo sapiens leefden destijds in kleine groepen bij elkaar. De jager verzamelaars werkten samen om te overleven en zochten een omgeving die veiligheid bood en waar voedsel aanwezig was.
De leider was niet de sterkste of de oudste van de groep. De leider werd niet benoemd maar was automatisch diegene die toegevoegde waarde had voor de groep. Die de mammoet doodde en zorgde dat er vlees op de plank was. Of die een nieuwe leefomgeving had gevonden die bijdroeg aan veiligheid en voedselvoorziening. Die de “verhuizing” regelde van de groepen mensen die als nomaden door het leven trokken. Pas zo’n 10.000 jaar geleden veranderde dat. De tijd van de agrarische revolutie. De landbouw deed zijn intrede. Mensen kwamen in het bezit van (landbouw)gronden en lieten andere mensen voor zich werken. Leiderschap op basis van toegevoegde waarde veranderde in leiderschap op basis van macht en bezit. Echter die 190.000 jaar zit nog steeds in onze genen. We zijn nog steeds groepsdieren die anderen volgen op basis van toegevoegde waarde. Omdat we als mens willen overleven. Dat sluit ook mooi aan op de piramide van Maslow. Voordat je nog maar kunt denken aan zelfontwikkeling en invulling wilt geven aan allerlei sociale behoeften moet eerst aan de primaire basisbehoeften zijn voldaan. Oftewel: er moet brood op de plank zijn voor het gezin en iedereen die daaraan kan bijdragen stijgt in achting.
De VS, het rijkste derde wereld land op aarde
Amerika is een rijk land echter er is een grote groep die daar niet van profiteert. Wanneer je de cijfers ziet is dat schrijnend. Even wat feiten op een rij:
- 1 op de 6 Amerikanen leeft op of onder de armoedegrens (minder dan 500 dollar per maand).
- 1 op de 7 Amerikanen is afhankelijk van voedselbonnen.
- 1 op de 100 volwassen Amerikanen zit in de gevangenis. Dat is een wereldrecord!
- De VS hebben de duurste zorg ter wereld. Obamacare blijkt geen oplossing omdat veel Amerikanen de premie van de verplichte zorgverzekering niet kunnen betalen. Goede zorg is alleen voor de welgestelden weggelegd.
- Veel Amerikanen hebben ongelooflijk hoge studie en creditcardschulden.
- Er is een enorme kloof tussen rijk en arm (1% van de Amerikanen bezit 40% van de welvaart).
De Americain dream is slechts voor weinigen weggelegd. Het leiderschap in de VS door Obama heeft daar de afgelopen acht jaar weinig aan kunnen veranderen. De vraag is of hem dat te verwijten valt immers vele van zijn plannen zijn getorpedeerd door het huis van afgevaardigden en de senaat waar de republikeinen de macht hebben. Neemt niet weg dat de man op de straat geen verbetering ziet. Moet vechten voor zijn brood. Zijn kinderen kunnen niet genieten van (betaalbaar) goed onderwijs. En gezondheidszorg is niet te betalen met alle gevolgen van dien.
Leiderschap in de VS; Trump, de verlosser?
De Amerikaanse jager verzamelaars van nu zoeken een leider die hen perspectief biedt, hun taal spreekt en in hun basis (Maslow) behoeften voorziet. Die toegevoegde waarde biedt. De gevestigde orde heeft hen niet verder gebracht. En Trump is een goede verkoper. “Make America Great Again” blijkt de juiste marketing slogan te zijn. Dat Trump een sexistische en onbeschofte hark is maakt niet uit. Het schofferen van de gevestigde orde doet mensen juichen. Omdat die gevestigde orde haar beloften niet waargemaakt heeft en mensen in armoede leven. Het door Trump voorspiegelen van extra banen door belastingverlaging voor bedrijven, het torpederen van bestaande handelsverdragen en het uitzetten van miljoenen illegalen “die onze banen inpikken” doet mensen hopen op een betere toekomst. Ze zien Trump als one of the guys of our team die een oplossing biedt voor de uitzichtloze situatie van miljoenen Amerikanen.
Dat nog niemand weet wat Trump nu daadwerkelijk gaat doen doet er niet toe. Of zijn ideeën wel of niet haalbaar zijn maakt ook niet uit. Het op overtuigende wijze bieden van perspectief op een betere toekomst doet er blijkbaar wel toe. Wanneer Trump zijn beloftes niet waar maakt en zijn eigen belang laat prevaleren boven het belang van zijn kiezers zal de steun voor hem als sneeuw voor de zon verdwijnen.
Wat kunnen we hier van leren als leidinggevende?
Wat kun je leren van het huidige leiderschap in de VS? Als leidinggevende wordt je immers niet gekozen door jouw medewerkers. Je wordt gewoon benoemd door de directie of aandeelhouders. Toch zijn er een aantal zaken die je kunt leren van deze Amerikaanse presidentsverkiezingen.
Toegevoegde waarde bieden
Of mensen je echt gaan volgen en voor jou willen werken hangt af van de vraag of je hen toegevoegde waarde en perspectief biedt. Toegevoegde waarde om hun werk goed te kunnen doen, om plezier te hebben in het werk, om goed samen te werken met andere werknemers en afdelingen binnen het bedrijf. Toegevoegde waarde om daadkracht te tonen en in te grijpen in tijden waarin de zaken binnen het bedrijf wat minder goed gaan. Je wilt als werknemer immers je baan behouden om aan jouw financiële privé verplichtingen te kunnen voldoen en een leuk leven te leiden. Perspectief om door te groeien voor degenen die carrière willen maken. Perspectief om jezelf te blijven ontwikkelen. Mensen willen graag anderen volgen wanneer die hen toegevoegde waarde bieden. Wanneer geen perspectief geboden wordt en beloften worden gedaan die niet nagekomen worden dan wordt de positie van een leidinggevende wankel.
Of Trump de geboden toegevoegde waarde en perspectief gaat waarmaken is nog maar de vraag. Dat betwijfel ik ten sterkste. Maar hij wist het wel te verkopen, iets waar de volgende lesson learned over gaat.
Weten wat er leeft en daarop inspelen
Trump wist heel goed wat er speelde bij zijn potentiële kiezers. Maar dat wist Hillary ook wel. Hillary richtte haar pijlen in de verkiezingscampagne echter op haar opponent en investeerde zo’n 80 miljoen dollar in negatieve reclame campagnes. Deed (te) weinig met de gevoelens van onbehagen die leefde bij een groot deel van de bevolking. Trump daarentegen bevestigde het gevoel van zijn kiezers dat Hillary onbetrouwbaar was. Haar partij heeft immers de afgelopen jaren weinig voor elkaar gekregen voor de man op de straat. Hij speelde ook slim in op de gevoelens van onbehagen door zijn kiezers hoop en perspectief te bieden. In hun taal. Op een daadkrachtige en overtuigende manier en dat voelt als kiezer goed wanneer het water je aan de lippen staat.
Weten wat er speelt en daar effectief op inspelen is een belangrijke kwaliteit. Leidinggeven is dus ook het “verkopen” van jouw boodschap. Dat start met je begeven onder jouw mensen, hen als mens, met al hun zorgen en verlangens, door en door kennen. Om daar vervolgens op in te spelen. En dat communicatief goed te verwoorden.
Als leider zijn er allerlei kwaliteiten waar je over moet beschikken. De presidentsverkiezingen tonen aan dat het “bieden van toegevoegde waarde” voor de groep en “weten wat er speelt bij jouw mensen” belangrijk zijn. Maar ook het “verkopen van de boodschap” en het “tonen van daadkracht” dienen in de rugzak van een leider te zitten. Zeker wanneer de bewoners van een land of medewerkers van een bedrijf zware tijden doormaken.
Trump heeft aanhang verworven door de taal van het volk te spreken, daadkracht te tonen en daarmee in te spelen op de uitzichtloosheid van vele Amerikanen. Het verleden heeft aangetoond dat Trump onvoorspelbaar is en veel beloftes niet heeft waargemaakt. Hij heeft veel geld verdiend. De vraag is of dat dankzij of ondanks zijn leiderschap is gebeurd. Immers eerlijkheid, integriteit, bescheidenheid en betrouwbaarheid zijn leiderschapskwaliteiten die in het woordenboek van Trump niet voorkomen. Wanneer hij dezelfde fouten maakt als in verleden zal ieder schandaal worden uitvergroot en zal Trump zijn gezag als leider snel verliezen.
Werken aan het leiderschap in jouw organisatie? Neem contact met ons op.
